S’mae bawb. Dyma gyflwyniad bach ynglyn a’r hyn y bydda i’n trio i’w wneud dros y flwyddyn i ddod. Bydda i’n byw yng nghanol cymoedd y de heb ddefnyddio Saesneg fel cyfrwng cyfathrebu ar lafar neu’n ysgrifenedig tu fas i’m gweithle. Er hyn dwi ddim am ofyn neu’n disgwyl pobl i ddefnyddio Cymraeg gyda fi. Dw i ddim am ddewis ym mha bynnag iaith y dylai pobl eraill cyfathrebu – eu dewis nhw yw hynny a phe taswn i’n wneud felly ni faswn i’n wahanol i’r rhai sy wedi fy ngwthio i gymryd y penderfyniad hwn. Hoffwn esbonio sut a pam cyrhaeddais y pwynt yma yn fy mywyd, beth dwi’n trio cyflawni, y heriau y bydda i’n eu hwynebau a’r hyn y gwela fel canlyniadau cadarnhaol a ddeuir o fy ngweithgaredd. Ond fel maent yn dweud, dechreua i yn y dechrau am nad yw lle gwell i’w wneud.
Felly pwy sy ar fai am fy mhenderfyniad i wneud beth faswn i’n ystyried i fod y peth mwyaf radicalaidd dwi erioed wedi’i wneud. Rhyw foi o Iwerddon (dylwn i ddysgu ei enw er mwyn talu teyrnged i’r effaith a gafodd arnof a gwna rhywbryd), Y Western Mail, Y Daily Mail a ‘i thebyg a fy mhlant. Sut mae rheiny yn gyfrifol? Cymeraf bob un yn ei dro.
Y Western Mail – Dim byd o’r ochr golygu ond y croesair. Ro’n i’n gorwedd ar y soffa yn wneud yn reit da ‘da fe nes ‘mod i’n cyrraedd yr un olaf. Y cliw oedd ‘Iaith Geltaidd’ (yn Saesneg, wrth gwrs). A dyma fi yn meddwl pe tasai cyfle i fod ar Mastermeind dyma fydd fy mhwnc arbennig. Dechrau gydag ‘E’ pedair llythyren. Methu meddwl, amser yn hedfan, llygaid yn drymhau, amser i tsetan – es i ar y we a wnes i ymchwil ar yr iaith Wyddeleg lle des i o hyd i….
‘No Bearla’ – rhaglen ar TG4 yn Iwerddon gyda rhyw foi yn crwydro mewn fflip-fflops a het a wisgwyd gynt gan Reni o’r Stone Roses. Teithiodd e drwy Iwerddon yn siarad Wyddeleg yn unig yn debyg i’r rhaglen ‘Popeth yn Gymraeg’ a gyflwynwyd gan Ifor ap Glyn rhyw ddegawd yn ol yng Nghymru. Ond yr hyn a darodd fi mwyaf am hyn oedd y dealltwriaeth o’r iaith gan y bobl gyffredin. Roedd pobl yn edrych fel yr oeddent yn ei ddeall ond yn anfodlon i’w ateb yn ol. Nid oherwydd eu diffyg gallu yn yr iaith ond oherwydd eu bod yn anghyfarwydd i’w wneud. Bod y peth ‘ma gyda rhywun yn mynnu ar ddewis Wyddeleg yn anghyfarwydd. Bwriad y cyflwynydd oedd dangos bod yr iaith i bob pwrpas wedi marw. Hyd yn oed os magu ymateb oedd ei obaith wnaeth Manchan Magan (dywedais baswn i’n dysgu ei enw) drio bathu agwedd negyddol. Dyma lle mae fi a fe yn wahanol. Dw i moyn i hwn fod yn brofiad positif – nid jyst i fi ond y bobl sy’n ffeindio eu hunain yng nghanol llwybr fy arbrawf – bod nhw’n teimlo yn nes at ei diwylliant ac etifeddiath eu hunain. Mae dwy ardal o bwys i fi; Tredegar lle dwi’n gweithio a Beddllwynog / Bedlinog lle dwi’n byw. Er mod i am deithio i bob cwr o Gymru dros y flwyddyn nesaf mae’r ddwy ardal ‘ma yn mynd i fod yn bwysig i lwyddiant neu fethiant fy ymdrechion. Dof i yn ol atynt wedyn.
Y Daily Mail a’i thebyg – oes angen dweud mwy. Toc ar ol gwylio y pedwerydd rhaglen o gyfres un ‘No Bearla’ mewn noson derbyniais i stori ar ffesbwc gan un ohonoch gyda DM yn lladd unwaith eto ar Gymru. A beth oedd sbardun problemau Cymru i gyd? Rhyw blentyn pum mlwydd oed yng Ngheredigion nad oedd yn cael mynd am bi-pi’s yn yr ysgol am yr orfodaeth i ofyn yn Gymraeg a’r fam, merch ffermwr a Chymraeg loyw yn gandryll. Brad y Llyfrau Gleision? Ni fasai ei angen heddiw – mae papurau Toriaid yn camu dros bennau ei gilydd i fod yn gyntaf yn y gwt i feio’r iaith Gymraeg am bob dim sy’n bod yng Ngwlad y Gan. A’r ddau beth yn taro yn erbyn ei gilydd yn fy mhen, marwolaeth yr iaith a’r iaith sy ar fai oedd yn fy arwain i feddwl am…
Fy mhlant – pedwar ohonynyt a phob un yn meddwl y byd i mi. Mae fy merch hyn wedi penderfynu gadael yr ysgol Gymraeg lle wnaeth hi mor dda yn ei TGAU y llynedd i astudio lefel A dros y ffin yn Henffordd. Ac os dyna beth oedd hi am ei wneud dyna’r hyn bydd rhaid i mi gefnogi. Ond dwi’n gwybod mod i wedi gwneud y job da hi am fod Cymraeg yw ein hiaith ni o hyd ac mae Cymraeg yn ei chalon. Ac ninnau mond wedi defnyddio Cymraeg ers y cychwyn, dwy flwyddyn ar bymtheg yn ol pan o’n i’n byw yn Reading a’r llyfr ‘Magu Babi yn Ddwyieithog’ oedd ein hunig ffordd o gyfathrebu. Dyn ni wedi dysgu Cymraeg gyda’n gilydd a hithau oedd fy ysbrydoliaeth a’r pwrpas tu-ol fy angen ac awydd i gael gafael sydyn ar yr iaith. Ac yn anaml iawn mae Saesneg i’w chlywed pan fo ni’n sgwrsio. Dw i moyn gosod esiampl iddynt, i bob un ohonynt, sy’n dweud yn glir bod, ar ol i’r llenni cau a’r fy myd, yn fagddu eu galaru, pasio fy iaith, ein hiaith, fydd yn talu teyrnged i mi. Pasiwch y Gymraeg i’r genhedlaeth nesa gyda’r un pwys, cariad a choledd mi basiais i’r Gymraeg i chi.
Mae’n flin ‘da fi dros y staff yn Weetman’s yn Nhredegar lle pryna i fwyd bob amser cinio a Nathan yn Gwent MOT sy rhywsut wedi llwyddo cadw fi ar yr heol er gwaethaf diffygion y Zafira. A’m ffrindiau ym Meddllwynog a fy mam. A’r un arall bwysig yn fy myd sy’n mynd i fod y cyd-deithwraig gorau oll. Dwi ddim yn anwybyddu chi, dwi ddim am fychanu chi ond mae’n rhaid i fi wneud hyn a ffeindia i ffordd i’r broses fod yn un esmwyth dwi’n addo. Ond dyma fy aberth – dim Saesneg am flwyddyn yng Nghymru tu-fas i’r gwaith lle dwi’n dysgu Cymraeg a nid ydw i am amharu ar brofiad fy nysgwyr. Dyw e ddim yn cymharu a’r hyn a wnaethpwyd a wneir gan eraill. Bydda i’n ddiolchgar am byth i’r rhai fel Osian a Jamie sy wedi colli eu rhyddid er ein mwyn. Ond gallaf wneud gwahaniaeth ac mae ysgrifennu amdani yn fy nghryfhau. Sai’n mynd i ymddiheuro am safon fy Ngymraeg ysgrifenedig chwaith. Methu ffeindio’r ^ ar y cyfrifiadur hwn ac yn hollol anwybodus am genedl enwau. Os ydych am gwyno dyna’ch hawl. Joiwch. Dathlwch hyd yn oed. Ond cofiwch, gwnaf i hyn a gwnaf i fe o achos fy nghariad at fy iaith a fy nghred ansigledig bod dyfodol disglair i’r iaith hon. Ymunwch neu gefnogwch, taith a hanner y bydd hi!
Diolch.
Carl Morris said:
Dw i ddim yn derbyn y cysyniad bod na pobl hollol ‘di-Gymraeg’ yng Nghymru. Bydd ychydig o Gymraeg a gwên ar dy wyneb yn eu helpu i sylweddoli’r un peth. Pob bendith i ti.
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Dylen ni fynd mas ym Mlaenau Gwent neu Mynwy. Dw i wedi fy synnu ar yr ochr orau yn barod ond mae rhai wedi bod yn hollol di-glem.
cofion
Rob
W. Huw Davies said:
Dymuniadau gore i ti. Ti’n ddewr iawn. Falle dylse mwy o bobl ceisio gwneud tebyg.
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Dyna’r gobaith y bydd mwy yn ei wneud. Dwi di joio dyddiau’r cynnar yn fawr.
cofion
Rob
ebwy said:
Pob lwc!
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Dwi angen mwy na lwc!
Cofion
Rob
ebwy said:
Ie, cryfder hefyd! (neu cerrig enfawr, fel mae bechgyn yn dweud!)
tycynaliadwy said:
Bendigedig, hollol fendigedig. Os ydych am leihau eich costau byw, cewch weld sut aethon ni wrthi i droi ein ty yn gynaliadwy fan hyn: tycynaliadwy.wordpress.com
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Caf i gip dros eich blog nawr.
Cofion
Rob
Nic Dafis said:
Hei, gwych!
Dw i’n cofio gwylio’r rhaglen o Iwerddon a meddwl yr un peth â thi: does rhyfedd bod y boi ‘ma yn cael y fath ymateb, ac ynteu mor ymosodol ar y bobl sy heb yr hyder i ateb yng Ngwyddeleg. Roedd fersiwn Ifor ap Glyn yn llawer gwell, ro’n i’n meddwl (ond os dw i’n cofio’n iawn, yr un Gwyddeleg ddaeth gyntaf, a’r fersiwn Gymraeg wedyn).
Wyt ti wedi darllen pethau Adfer o’r 70au? Falle bydd yn help i ti, os bydd y daith yn un arw.
Wyt ti ar Twitter? Dw i bron â bod yn uniaith Gymraeg yna, ond wrth gwrs mae hynny’n ddim byd wrth gymharu â’r hyn wyt ti am drial wneud.
Pob lwc yn y byd i ti!
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Na. Sai di darllen pethau Adfer. Oes na gopiau ar gael. Basai unrhyfath o ysbrydoliaeth yn help mawr i mi.
cofion
Rob
ap iago said:
Da iawn ti – pob hwyl i ti arni
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges.
Cofion
Rob
Osian Jones said:
Gwych Rob.An reswm hollol hollol nyts, dwn i ddim pam,mi roeddwn i’n teimlo fel crio o lawenydd a parch pam wnes i glwyed am hyn. Croeso i ti ddod am wyliau bach i Gaernarfon os ti ffansi bywyd ychydig yn fwy hawdd 🙂
blwyddynrobhughes said:
Diolch o’r galon am y neges Osian a llongyfarchiadau ar y rali ddoe. Cefnogi o bell yr oeddwn, on in gobeithio bod na ond gormod o waith ysgol y penwythnos ma.
Rob Smith said:
Pob lwc Rob, bydda i’n dilyn dy daith â diddordeb mawr. Os wyt ti’n teimlo angen, o bryd i’w gilydd, am dipyn bach o gymdeithasu trwy gyfrwng y Gymraeg, mae Cymdeithas Gymraeg Blaenau Gwent yn cwrdd yn fisol – yng Nglynebwy fel arfer ond yn Abertyleri (Wetherspoons) ym mis Ebrill. Basai croeso cynnes iti a dwi’n siwr, rhywbryd yn y dyfodol, basia lawer o ddidordeb ‘da ni i glywed am dy brofiad! Dwi’n gallu danfon manylion i ti os wyt ti moyn. Hefyd, mae ‘na grŵp o bobl, dysgwyr a siaradwyr rhugl, sy’n cwrdd am ‘Sadwrn Siarad’ unwaith bob mis – y nesaf yn Nhredegar (Wetherspoons) ar y 12fed o fis Ebrill, 10-12 (yb).
blwyddynrobhughes said:
Diolch Rob.
Hoffwn i fynychu rhai o’r digwyddiadau a gwnaf yn y dyfodol. Mae amser yn brin ar hyn o bryd ond yn yr haf bydd cyfle da fi ddod draw.
cofion
Rob
Simon Brooks said:
Pob hwyl, Rob. Mae nifer ohonon ni yng Ngwynedd yn gwneud hyn eisoes, a bydd yn ddiddorol iawn gweld yr arbrawf yn y de. O ran yr ymateb, mi gei di gefnogaeth gan rai, diffyg dealltwriaeth o’r hyn sy’n mynd ymlaen gan eraill, a gelyniaeth hefyd – ond lleiafrif yn unig sy’n elyniaethus. Unwaith rwyt wedi normaleiddio’r syniad y cei di siarad Cymraeg, mae’n mynd yn rhwyddach. Torri’r tabw nad oes hawl ateb y di-Gymraeg yn Gymraeg yw’r peth anodd. Trafodaeth ar hyn yn fy llyfr i a Richard Glyn Roberts, “Pa beth yr aethoch allan i’w achub?”
Ati, a phob lwc!
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y cyngor Dr. Brooks. Cest ti ddylanwad sylweddol arnof pan o’n i wrthi yn dysgu Cymraeg. Dw i’n dechrau creu ac addasu strategaethau fydd o fudd i mi. Ble ga i gopi o’th llyfr?
Cofion
Rob
Simon Brooks said:
Dylai llyfr fod ar gael mewn siopau Cymraeg, neu gellid archebu trwy Gwales http://www.gwales.com/goto/biblio/en/9781845274627/
Byddi di’n cael y portread o brofiad Lari Parc o’r Fron ger Caernarfon yn ddiddorol. Rhywun arall yn y gogledd sy’n uniaith Gymraeg yw Richard Jones o Ben-y-groes, gweler ‘Terfyn Llwyddiannus’ yn http://glynadda.wordpress.com/
Rwyf hefyd yn defnyddio Cymraeg yn unig, ond yn y Fro Gymraeg yn unig, ac eithrio pan wyf yn siarad efo nhad (am resymau teuluol) neu efo ffrindiau sy’n ymweld. Hynny yw, dwi’n ateb staff di-Gymraeg mewn caffis, bwytai, siopau etc yng Ngwynedd yn Gymraeg, a hynny bob tro. Mae eraill wedi gwneud yn y gorffennol hefyd: e.e. Robat Gruffudd, Emyr Hywel a nifer o rai eraill.
Rwy’n credu mai beth sy’n unigryw am dy arbrawf di yw ei bod yn digwydd yn y cymoedd. Gwir fy mod yn defnyddio Cymraeg yn unig yng Ngwynedd, ond gan fod 70% yn siarad Cymraeg, mae hyn yn wahanol iawn i’r profiad yn Nhredegar!
blwyddynrobhughes said:
Bach o ymchwil i fi. Diolch o’r galon am hynny.
Dw i’n gwybod bod gwahaniaeth rhwng yr hyn dw i am ei gyflawni a phrofiadau y rhai ti’n son amdanynt yng Ngwynedd. Mae gwahaniaeth fawr rhwng y math o brofiad y caf ym Medlinog yn cymharu a Thredegar. Codi ymwybyddiaeth am ddefnydd y Gymraeg yw un o’m prif amcanion dw i’n credu ond mond dechrau deall hynny fy hun ydw i, dwi’n credu.
Hoffwn ddechrau gweld pobl ardal Tredegar adnabod yr iaith fel Cymraeg yn hytrach nag iaith o Ddwyrain Ewrop. Basai hynny yn gychwyn. Wedyn yn enwedig gyda cyn ddisgyblion yr ysgol dechrau cynnal sgyrsiau man. Gwelwn sut mae’n mynd.
Diolch eto am dy gefnogaeth a darllenaf am y profiadau roeddet ti’n son amdanynt gynt.
owain rogers said:
Pob clod! triodd 3 ohonom wneud un dydd yng ngaerfyrddin ac fe lwyddon. Amdani
blwyddynrobhughes said:
Diolch am dy neges. A llongyfarchiadau ar y diwrnod di-Saesneg yng Nghaerfyrddin. Ga i fod yn hy a gofyn pam diwrnod ac dych chi’n cynllunio i’w wneud eto?
Cofion
Rob
daffy2012 said:
Pob hwyl!
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges.
Cofion
Rob
dai porcpei said:
Cwl. Wyt ti’n mynd i bel droed penwythnos nesa? Fyddet ti’n canu a gweiddi ata reff yn Gymraeg? Bydd e ‘ gret am fy ngymraeg!
blwyddynrobhughes said:
Hmmm. Sai di meddwl am hynny to. Chi yw fy Nghaerdydd, fy unig Caerdydd, sy’n gwneud fi’n hapus, tra bod hi’n llwyd.
sialens a hanner bydd y pel-droed. Wedi bod yn meddwl am beidio siarad a Rob ac Ox ac ati.
cariad
Rob x
dai porcpei said:
Byddain esbonio aton nhw. Mae rhaid i ti i rhoi cerdyn ffrais neu rhywbeth aton nhw, offside!, penalty!, wanker! and pethau fel hyn.
blwyddynrobhughes said:
Dai cariad. Ti yw’r cyntaf i ddefnyddio Saesneg man hyn a’r cyntaf i regi. Pam dw i ddim yn synnu? X
dai porcpei said:
😉
Geraint said:
Da iawn ti! Parch! Gyda llaw, be oedd ateb y cliw croesair?
blwyddynrobhughes said:
Dal ddim yn gwybod. Jyst ar fin trio mynd i gysgu a bydd methiant fy ymdrechion ar y croesair yn hunllef byw i fi.
Er hynny, diolch am y neges
Cofion
Rob
Ciron Gruffydd said:
Haia Rob, dwi’n cysylltu o Golwg360 ac eisiau siarad gyda ti am dy flwyddyn. Fyddai’n bosib i ti ffonio’r swyddfa ar 01570 423529 os gweli di’n dda? Diolch. Ciron Gruffydd
blwyddynrobhughes said:
S’ mae Ciron
Fy rhif i yw 07791 792567. Unrhywbryd rhwng 3.30 – 5.30 yfory neu dydd iau os ti am gael sgwrs. Haws ffonio fi – mae dau swydd da fi felly bydda bendant ar gael.
cofion
rob
independent tropical wales said:
Pob lwc i ti Rob. Fel rhywun sydd wedi dysgu Cymraeg fel ail iaith at lefel gradd mae’r cyfleon i ddefnyddio iaith y nefoedd yn hollbwysig i gadw’r hyder, ymarfer a chael dadlennu at amrywiaeth yr iaith. Yn Nhredegar dwi’n gallu gwerthfawrogi pa mor anodd bydd yr her yma.
blwyddynrobhughes said:
Diolch am y neges. Ie mae’n anodd yn enwedeig i’r dwyrain o’r Afon Rhymni. Y mwy o ddefnydd gwelwn ni a chlywn ni tho y mwy fydd diddorded pawb. Gobeithio.
cofion
rob